Voor gemeenten en woningcorporaties is een belangrijke rol weggelegd in de energietransitie. Onderzoeker en docent Maurice Coen vertelt wat er op hen afkomt en hoe zij hier het beste mee kunnen omgaan.
“De landelijke overheid geeft met het klimaatakkoord, door de koppeling aan de aardgasvrij-opgave heel duidelijk richting aan hoe we de energietransitie in de gebouwde omgeving gaan organiseren. Zo moet iedere gemeente voor eind 2021 een Transitievisie Warmte ontwikkelen, op basis van Regionale Energiestrategieën. Op basis van die Transitievisie Warmte moeten er wijkuitvoeringsplannen ontwikkeld worden. Deze aanpak schept duidelijkheid en biedt mooie kansen die we moeten pakken, terwijl we ons tegelijkertijd bewust zijn van de drempels die de aanpak met zich meebrengt.”
Maurice Coen
“In de nieuwe aanpak is de gemeente de regiehouder en worden woningcorporaties geacht de startmotor te zijn. Omdat de wijk nu de maat der dingen is, verandert de opgave flink. Voorheen pakten woningcorporaties renovaties met hoge energieambities met name complex- en buurtgewijs aan. Nu moet er vanuit een breder perspectief worden gekeken, zelfs vanuit de hele wijk.”
“Ik denk dat gemeenten en woningcorporaties de kans moeten pakken om gezamenlijk de wijkuitvoeringsplannen te ontwikkelen. Ze kunnen namelijk heel goed gebruik maken van elkaars expertise. Een gemeente heeft de regie maar heeft zelf bijna geen bezit in zo’n wijk. De woningcorporatie heeft bezit in de wijk en kent haar bewoners. Met hun woonconsulenten hebben zij geweldige voelsprieten in de wijk. Je ziet die samenwerking ook al gebeuren en sommige gemeenten en woningcorporaties pakken dat echt fantastisch op.”
“Daarnaast wonen er natuurlijk ook particulieren in een wijk en zijn er scholen, bedrijven, kerken en is er een buitenruimte. De gemeente zou daarom in brede zin de peilstok in de wijk moeten zetten. Want anders bestaat het risico dat er te veel over de wijken en de mensen in de wijken wordt gepraat, in plaats van met hen. In mijn beleving moet je daarom optrekken in gezamenlijkheid met alle stakeholders. Gebruik elkaars kennis.”
“Wat we soms zien is dat sommige woningcorporaties, die soms al hard bezig waren met het verduurzamen van hun bezit, nu pas op de plaats maken. Vanuit de gedachte dat ze willen voorkomen dat zij maatregelen gaan nemen die niet aansluiten op de plannen van de gemeente. Waarin misschien wel een warmtenet wordt opgenomen. Die woningcorporaties zou ik willen oproepen om juist actief de gemeenten te benaderen om te kijken of je elkaar kunt helpen of adviseren.”
“We hebben de cursus Verduurzaming Bestaande Woningbouw ontwikkeld in samenwerking met onder andere Anke van Hal, Isso, Nyenrode en BOB-KOB. Mede om de kennis die was opgedaan in bijvoorbeeld de Stroomversnelling naar de markt te brengen. De cursus is bedoeld voor een brede groep betrokkenen: zowel gemeenten als woningcorporaties en aannemers.”
“In mijn deel van de cursus probeer ik met de deelnemers breder naar de opgave te kijken. Want iedereen kijkt vanuit zijn eigen bril naar de energietransitie. Het is interessant en inspirerend om met elkaar de opgave vanuit verschillende vakgebieden en perspectieven te bezien. Bijvoorbeeld door te bespreken wat de invloed is van de wijkgerichte aanpak op de manier waarop partijen met elkaar samenwerken. En wat dat weer betekent voor de organisatie, processen, cultuur, competenties en je mandaat. Uiteindelijk willen we de deelnemers een steviger fundament geven om beslissingen te nemen en om richtingen en mogelijkheden te verkennen.“
“Een leerzaam onderdeel van de training is de reality game. Daarin spelen we een concrete opgave na, waarbij kristalhelder wordt dat een andere manier van werken ook iets anders van jouzelf vergt. Daarbij ontstaat meer begrip voor de belangen van anderen, allereerst de bewoners maar ook van de gemeente, woningcorporatie en bouwers. Dat begrip maakt dat je sneller de benodigde stappen kunt maken in de energietransitie. Daarmee geeft het behalve inzicht ook uitzicht op handelingsperspectief.”
Maurice Coen houdt zich, vanuit onder andere Nyenrode en de Stroomversnelling bezig met het ontwikkelen en overdragen van kennis over maatschappelijke thema’s zoals duurzaamheid. Met name de energietransitie in de gebouwde omgeving en de impact van de energietransitie op organisaties en op de samenwerking tussen organisaties. Maurice is bij BOB-KOB als trainer en docent betrokken bij de cursussen Verduurzaming Bestaande Woningbouw en Nul-op-de-meter.
